KHỞI NGHIỆP ĐỔI MỚI SÁNG TẠO Ở KHU VỰC ĐÔNG NAM BỘ VÀ ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN

I. Tổng quan về khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tại Đông Nam Bộ

Khu vực Đông Nam Bộ gồm 5 tỉnh và 1 thành phố trực thuộc Trung ương: TP. Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Bình Dương, Bà Rịa – Vũng Tàu, Bình Phước, Tây Ninh

Đây là vùng kinh tế năng động nhất cả nước, chiếm hơn 40% GDP và hơn 50% thu ngân sách quốc gia. Môi trường kinh doanh thuận lợi, nguồn lực con người dồi dào và hệ sinh thái công nghiệp – dịch vụ phát triển là nền tảng quan trọng để thúc đẩy hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo (KNĐMST).

Tuy nhiên, KNĐMST tại Đông Nam Bộ vẫn còn phân hóa rõ giữa các địa phương, trong đó TP. Hồ Chí Minh là đầu tàu, còn lại nhiều tỉnh vẫn đang ở giai đoạn xây dựng nền móng.

1. TP. Hồ Chí Minh – Đầu tàu đổi mới sáng tạo của cả nước

Thực trạng: TP.HCM hiện là trung tâm KNĐMST lớn nhất cả nước, với hơn 2.000 startup, hơn 50 quỹ đầu tư, hàng chục không gian làm việc chung, vườn ươm và chương trình tăng tốc khởi nghiệp.

Hạ tầng: Khu Công nghệ cao, Trung tâm Đổi mới sáng tạo TP.HCM (HIC), Thung lũng Silicon Việt Nam (SHTP), ĐHQG TP.HCM là những nền tảng quan trọng.

Định hướng:

Hình thành các cụm đổi mới sáng tạo tại Thủ Đức, Quận 7 và Bình Thạnh.

Phát triển mạnh các lĩnh vực công nghệ số, AI, fintech, công nghệ sinh học y tế.

Hỗ trợ startup từ trường đại học – doanh nghiệp – chính quyền theo mô hình ba nhà.

Kết nối vùng với các tỉnh lân cận qua các chuỗi giá trị đổi mới sáng tạo.

2. Đồng Nai – Phát triển KNĐMST từ công nghiệp và đô thị hóa

Thực trạng: Là tỉnh công nghiệp lớn với hơn 30 khu công nghiệp, nhưng hệ sinh thái KNĐMST còn sơ khai, chủ yếu tập trung vào thanh niên và các hoạt động ý tưởng khởi nghiệp.

Định hướng:

Xây dựng vườn ươm công nghệ gắn với khu công nghiệp Biên Hòa – Long Thành – Nhơn Trạch

Khuyến khích các doanh nghiệp FDI hợp tác cùng startup trong chuyển đổi số, cải tiến quy trình.

Đưa đổi mới sáng tạo vào chương trình giáo dục nghề nghiệp.

Phát triển các trung tâm hỗ trợ KNĐMST tại TP. Biên Hòa và Trảng Bom.

3. Bình Dương – Khởi nghiệp gắn với thành phố thông minh

Thực trạng: Là địa phương đi đầu trong xây dựng thành phố thông minh, hợp tác quốc tế (World Technopolis Association – WTA), đang hình thành hệ sinh thái khởi nghiệp gắn với ĐHQ Việt Đức và Trung tâm Innovation Hub.

Định hướng:

Tập trung phát triển startup công nghệ trong lĩnh vực logistics, công nghệ môi trường, đô thị thông minh.

Hình thành vùng đổi mới sáng tạo quanh TP. mới Bình Dương.

Tăng cường hợp tác với Singapore, Đức, Hà Lan để đưa tri thức quốc tế vào hệ sinh thái địa phương.

Mở rộng không gian làm việc chung, chương trình ươm tạo tại các trường đại học.

4. Bà Rịa – Vũng Tàu – Khởi nghiệp gắn với biển, du lịch và năng lượng

Thực trạng: KNĐMST còn ở giai đoạn đầu, chưa hình thành hệ sinh thái rõ nét; tuy nhiên có tiềm năng lớn từ du lịch, hậu cần cảng biển, năng lượng tái tạo.

Định hướng:

Phát triển startup trong du lịch thông minh, ứng dụng công nghệ để tăng trải nghiệm du khách.

Khuyến khích startup nghiên cứu công nghệ môi trường, tái chế dầu khí và năng lượng gió, mặt trời.

Xây dựng trung tâm hỗ trợ KNĐMST tại TP. Vũng Tàu và TX. Phú Mỹ.

Hợp tác với các trường đại học kỹ thuật, hàng hải để đào tạo nhân lực đổi mới sáng tạo.

5. Bình Phước – Khởi nghiệp nông nghiệp và chuyển đổi số

Thực trạng: Tỉnh có thế mạnh về nông nghiệp (hạt điều, cao su), dân cư trẻ nhưng chưa có trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp rõ rệt.

Định hướng:

Phát triển startup ứng dụng công nghệ cao trong chế biến nông sản, xây dựng thương hiệu OCOP.

Tạo sân chơi cho thanh niên nông thôn, kết hợp đào tạo – thi ý tưởng – hỗ trợ vốn.

Xây dựng trung tâm KNĐMST cấp tỉnh tại Đồng Xoài,

Tập trung chuyển đổi số quy trình sản xuất – phân phối – truy xuất nguồn gốc.

6. Tây Ninh – Khởi nghiệp gắn với nông nghiệp công nghệ cao và logistics biên giới

Thực trạng: Tây Ninh có lợi thế vị trí địa lý giáp Campuchia, tiềm năng phát triển logistics và nông nghiệp công nghệ cao, nhưng còn thiếu cơ sở hỗ trợ startup.

Định hướng:

Khởi nghiệp gắn với vùng nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao Gò Dầu, Trảng Bàng.

Hình thành các mô hình startup logistics, chuỗi cung ứng khu vực biên mậu Mộc Bài.

Phát triển không gian sáng tạo tại TP. Tây Ninh và kết nối với TP.HCM.

Hợp tác đào tạo nguồn nhân lực với các trường cao đẳng và viện nghiên cứu.

II. Chính sách hỗ trợ của các tỉnh

Các tỉnh Đông Nam Bộ đang triển khai nhiều chính sách khuyến khích khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, bao gồm ưu đãi đất đai, hỗ trợ tài chính, tạo điều kiện tiếp cận vốn, phát triển nguồn nhân lực và xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp. Cụ thể, các tỉnh như Bình Dương, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu, và Thành phố Hồ Chí Minh đã và đang áp dụng các biện pháp như:

Ưu đãi về đất đai:

Miễn, giảm tiền thuê đất, hỗ trợ giải phóng mặt bằng, tạo điều kiện tiếp cận mặt bằng sản xuất kinh doanh.

Hỗ trợ tài chính:

Cung cấp các gói vay ưu đãi, hỗ trợ lãi suất, quỹ đầu tư khởi nghiệp, và các hình thức tài trợ khác.

Phát triển nguồn nhân lực:

Tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn về khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, quản trị kinh doanh, và các kỹ năng liên quan.

Xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp:

Hỗ trợ các vườn ươm, không gian làm việc chung, kết nối doanh nghiệp với các nhà đầu tư, chuyên gia, và các tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp.

Tạo điều kiện tiếp cận thị trường:

Hỗ trợ doanh nghiệp tham gia các hội chợ, triển lãm, kết nối với các đối tác trong và ngoài nước.

Chính sách hỗ trợ đổi mới sáng tạo:

Khuyến khích nghiên cứu và phát triển sản phẩm, dịch vụ mới, áp dụng công nghệ tiên tiến.

Mỗi tỉnh có thể có những chính sách riêng, phù hợp với đặc điểm và thế mạnh của địa phương. Ví dụ, Thành phố Hồ Chí Minh tập trung vào phát triển các khu công nghệ cao, trung tâm đổi mới sáng tạo, và thu hút các doanh nghiệp công nghệ cao. Bình Dương chú trọng phát triển các khu công nghiệp, hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo. Đồng Nai tập trung vào phát triển các ngành công nghiệp có giá trị gia tăng cao và các dịch vụ hỗ trợ khởi nghiệp. Bà Rịa - Vũng Tàu có thế mạnh về năng lượng, dầu khí, và dịch vụ logistics, cũng đang có các chính sách khuyến khích khởi nghiệp trong các lĩnh vực này.

Xuân Vũ - Trung tâm KHCN&CĐS (Tổng hợp)